26/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 16 ncı maddesine istinaden Bakanlığımız bünyesinde Hal Kayıt Sisteminin kurulması öngörülmüştür. Bu kapsamda; Hal Kayıt Sisteminin kurulması ve uygulamaya alınmasına yönelik Nisan 2010 tarihinde projenin analiz çalışmalarına başlanılmış, analiz çalışmalarına müteakip Sistem yazılımının temini sağlanmış ve Sistem 15 Şubat 2012 tarihinde resmi olarak faaliyete alınmıştır.
2. HAL KAYIT SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI
Hal Kayıt Sistemi, halde veya hale bildirilerek işlem gören malların cinsine, miktarına, fiyatına, alıcı ve satıcısına ilişkin bilgiler ile Bakanlıkça gerekli görülecek diğer hususların elektronik ortamda tutulması, elektronik ortamda tutulan bu bilgilerin izlenmesi ve duyurulması, meslek mensuplarının kayıt altına alınması, bunlara yönelik veri tabanının oluşturulması ve toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımının ve iletişimin sağlanması amacıyla kurulmuştur.
2.1.Hal Kayıt Sisteminin oluşturulmasına yönelik yürütülen çalışmalar:
Birinci aşamada, İl müdürlükleri ve toptancı hal müdürlükleri birimlerinin Sisteme tanımlanması ve bu birimlerin yetkililerinin Sisteme kaydı ve bu kişilere kullanıcı adı ve şifresi verilmesi işlemleri gerçekleştirilmiştir.
İkinci aşamada, Sistemin Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ve Vakıflar Bankası Bilgi İşlem Sistemi ile entegrasyonu gerçekleştirilmiştir.
Üçüncü aşamada, toptancı hali bünyesinde faaliyet gösteren meslek mensuplarının toptancı hal müdürlüklerince, toptancı haller dışında faaliyet gösteren meslek mensuplarının ise il müdürlüklerince kayıt işlemlerine başlanılmış ve kullanıcılara, kullanıcı adı ile şifreleri verilmiştir.
Hal Kayıt Sistemi Kullanıcıları Tablosu
Dördüncü aşamada, Sistem 15.02.2012 tarihinde resmi olarak faaliyete başlamış ve bildirimcilerin Sistem üzerinden bildirim işlemlerini yapmaları sağlanmıştır.
2.2. Hal Kayıt Sistemi Çağrı Merkezi
Hal Kayıt Sistemi Çağrı Merkezi 2012 yılının Ocak ayında faaliyetine başlamıştır. Çağrı Merkezine 444 0 425 (444 0 HAL) numarasından erişim sağlanmaktadır.
Çağrı merkezi üzerinden bildirimciler;
- Bildirim işlemleri,
- Bilgi alma,
- Uygulamaya ilişkin her türlü teknik destek,
- Şikâyet,
konularında hizmet almaktadırlar.
2.3. Hal Kayıt Sistemi Kullanıcıları Eğitim Çalışmaları
Hal Kayıt Sisteminin kullanımı ve mevzuata yönelik olarak tüm toptancı hallerinde faaliyet gösteren meslek mensuplarına eğitim verilmiştir. Bu eğitim çalışmaları kapsamında, 20 adet eğitimci personel istihdam edilmiş ve toptancı hallerine bildirilen program çerçevesinde, 10 bölgede aynı anda eğitimlere başlanmış ve bu eğitimler tamamlanmıştır.
3. HAL KAYIT SİSTEMİ İLE MESLEK MENSUPLARININ KAYIT ALTINA ALINMASI
Meslek mensuplarının bildirim işlemi yapılabilmesi için Hal Kayıt Sisteminde kayıtlı olması ve Sistem üzerinden kendisine tahsis edilmiş kullanıcı adı ve şifresini almış olması gerekmektedir. Bu kapsamda, özellikle toptancı hal dışında faaliyet gösteren meslek mensupları, ihracatçılar, ithalatçılar, tüccarlar, sınai işletmeler, pazarcılar, marketler, manavlar Sisteme kaydolmuşlardır. Sistemde 30.09.2013 tarihi itibariyle toplam 31.896 sıfat kayıtlıdır.
Hal Kayıt Sistemine kayıtlı kullanıcıları gösterir tablo
4. PROJEDEN BEKLENEN FAYDALAR
Hal Kayıt Sisteminin en temel amacı, sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alınması ve bu alanda yaşanan kayıt dışılığın en aza indirilmesidir. Söz konusu amaçlara ulaşılmasında ve beklenen faydanın elde edilmesi noktasında belediyelere önemli görevler düşmektedir. 5957 sayılı Kanuna istinaden yapılacak denetime (toptancı haller, pazar yerleri, işyerleri ve şehirlerarası yol güzergâhları) ilişkin en önemli görev ve yetki belediyelere aittir. Sebze ve meyve ticareti göz önünde bulundurulduğunda özellikle saha denetiminin ne kadar önemli olduğu açıkça görülmekte olup, burada yine Bildirim yapılıp yapılmadığının kontrolünde de belediyelerin denetimleri çok büyük önem arz etmektedir.
5. HAL KAYIT SİSTEMİ ÜZERİNDEN YAPILAN BİLDİRİMİN SAĞLAYACAĞI FAYDALAR
Sebze ve meyvelerin alımı, satımı, devri ve sevkinde yapılacak olan bildirimler sonucunda aşağıda belirtilen raporlar alınabilecek ve raporlar üzerinden alınan veriler ile elde edilecek günlük, aylık ve yıllık istatistiki veriler ile ülke bazında sektörün faaliyetlerine yönelik planlamalar yapılabilmesine katkı sunacaktır. Bunun yanı sıra meslek mensuplarının ticari faaliyetlerine üreticilerin üretimlerine yönelik faaliyetlerini düzenlemelerine imkan sağlayacaktır.
Yine, bildirimlere bağlı olarak oluşan künye ile tüketiciler tükettikleri ürünlere ilişkin detaylı bilgilere sahip olacak ve ürün tercihlerinde künye önemli rol alacaktır.
Bildirim sayılarını gösterir Tablo (30/09/2013 Tarihi İtibariyle Toplam Bildirim 20.746.899 adet)
6. HAL KAYIT SİSTEMİNİN İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI
Sistemin resmi olarak faaliyete geçmesiyle birlikte, toptancı hallerinden, meslek mensuplarından ve diğer sektör temsilcilerinden alınan bilgiler çerçevesinde özellikle Sistem üzerinden bildirimlerin yapılması ve hal rüsumlarının ilgili Banka tarafından tahsili konusunda sorunlar yaşandığı anlaşılmıştır.
Bu kapsamda, Hal Kayıt Sisteminin iyileştirilmesi ve uygulamada yaşanan sorunların giderilmesine yönelik olarak aşağıda belirtilen çalışmalar yürütülmektedir.
1- Bildirim işlemlerinin daha kolay ve hızlı yapılabilmesinin sağlanması
2- Vakıflar Bankası üzerinden yapılan hal rüsumu tahsilat işlemlerinde yaşanan teknik sorunların giderilmesi
3- Meslek mensuplarının kullandığı ticari programlar ile Hal Kayıt Sisteminin entegrasyonunun yapılması.
7. SİSTEM ÜZERİNDEN İKİNCİ AŞAMADA YAPILMASI PLANLANAN İŞ VE İŞLEMLER
- Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde kurulmakta olan pazar yerleri ile pazar yerlerinde faaliyet gösteren pazarcılara ilişkin bilgiler Hal Kayıt Sistemine aktarılacak ve tüm vatandaşların bu bilgilere Sistem web sayfası üzerinden erişimine imkan sağlanmış olacaktır.
- Kanuna istinaden uygulanan cezai işlemlere ilişkin bilgilerin Sisteme aktarılması sağlanacak, bu sayede cezaların merkezi olarak kayıt altına alınması ve cezaların belediye veya kişiler bazında takibi sağlanacaktır.
- Hal Hakem Heyeti üyelerine ilişkin bilgiler ve Heyet Kararlarının Sisteme aktarılması sağlanacaktır. Bu sayede, tüm ülke genelinde hal hakem heyetlerinin almış olduğu kararlar Sistem üzerinden görülebilecek, söz konusu kararların Sistem üzerinden yayımlanması ile birlikte, daha önce alınmış benzer kararlar meslek mensupları ve üreticiler için emsal teşkil edecektir.
8. BİLDİRİM İŞLEMİ
Bildirim, Sistem internet sayfası üzerinden doğrudan bildirimcilerce, toptancı haline başvurarak görevli personel aracılığıyla, çağrı merkezini arayarak görevli personel aracılığıyla ve ihtiyaç halinde İl Müdürlüklerinde görevli personel tarafından yapılmaktadır.
Bildirim kaynaklarını gösterir tablo (30.09.2013)
Bildirimi gösterir Tablo
