1- Toptancı halleri kimler tarafından kurulabilecektir?

Toptancı halleri, imar planında belirlenmiş alanlarda toptancı halinde bulunması gereken hizmet tesislerini içeren projeler çerçevesinde belediye sınırı ve mücavir alanları içinde belediyeler, büyükşehir belediye sınırı ve mücavir alanları içinde büyükşehir belediyeleri tarafından kurulabilecektir. Büyükşehir belediye sınırı ve mücavir alanları hariç, belediye sınırı ve mücavir alanları içinde birden fazla toptancı hali kurulamayacaktır. İlgili belediyeden izin almak kaydıyla gerçek veya tüzel kişiler tarafından da toptancı hali kurulabilecektir.

Büyükşehir belediyeleri sınırları ve mücavir alanları içinde belediye toptancı haline bağlı olarak şube niteliğinde faaliyet göstermek üzere ilgili belediyece haller kurulabilecektir.

2- Toptancı halleri nasıl kurulacaktır?

Toptancı halleri, toptancı hali kuruluş komisyonunun raporu göz önünde bulundurularak belediye meclisi kararı ile kurulacaktır.

Toptancı hali, kuruluş işlemleri tamamlandıktan sonra en geç bir ay içinde ilgili belediye tarafından, Hal Kayıt Sistemine kaydedilmek üzere Ticaret il müdürlüğüne bildirilecektir. Sisteme kayıt tarihi, toptancı halinin resmi olarak faaliyete başlama tarihi olacaktır.

3- Toptancı halleri ne şekilde sınıflandırılmıştır?

Toptancı halleri, halde bulunan toplam işyeri sayısına göre sınıflandırılmıştır. Toplam işyeri sayısı, 30 ila 100 olan toptancı halleri küçük, 101 ila 250 olan toptancı halleri orta, 251 ve üzeri olan toptancı halleri ise büyük toptancı hali olarak kabul edilmiştir.

4- Toptancı hallerinde bulunması gereken zorunlu hizmet tesisleri nelerdir?

Sınıfına bakılmaksızın tüm toptancı hallerinde; iş yerleri, idare binası, fiyat panosu, bilgi işlem sistemi, hoparlör sistemi, aydınlatma sistemi, güvenlik kamerası, giriş-çıkış kontrol kulübesi, ağırlık kontrol ünitesi, çöp toplama yeri, tuvalet, otopark ve boş ambalaj depolama yeri bulunması zorunludur.

Bunun yanı sıra, laboratuvar, soğuk hava deposu ile tasnifleme ve ambalajlama tesislerinin kurulması küçük toptancı halleri için zorunlu olmayıp, orta ve büyük toptancı hallerinde ise, ancak işyerlerinde faaliyet gösterenlerin üçte birinin yazılı talepte bulunmasıyla zorunlu hale gelir.

Ancak, laboratuar ve soğuk hava deposu ile tasnifleme ve ambalajlama tesislerinin toptancı halinde kurulma zorunluluğu, Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik ve Bakanlık düzenlemelerine aykırı hüküm içermeyecek şekilde yapılacak belirli süreli sözleşme veya protokoller ile toptancı halinin bulunduğu yerdeki gerçek veya tüzel kişiler eliyle yürütülmesi halinde aranmaz.

5- Toptancı hal kuruluş komisyonu kimlerden oluşur?

Başkanlığı, ilgili belediye başkanı ya da görevlendireceği yardımcısı tarafından yürütülen toptancı hali kuruluş komisyonu; belediyenin imar ve denetim ile ilgili müdürlüklerinden görevlendirilecek iki temsilci ile T.C. Ticaret Bakanlığı Ticaret İl Müdürlüğü, il/ilçe emniyet müdürlüğü, il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü, il/ilçe sağlık müdürlüğü/ilçe sağlık grup başkanlığı, çevre ve şehircilik il müdürlüğü, ticaret odası/ticaret ve sanayi odası ile ziraat odasınca belirlenecek birer temsilci olmak üzere on üyeden oluşur. Bu komisyonda, varsa ilgili meslek örgütünden de bir temsilciye yer verilir.

Komisyonun, o yerde ilgili kuruluşun bulunmamasından kaynaklanan noksan üyelikleri, sırasıyla ilçe ya da il nezdinde faaliyet gösteren ilgili kuruluşça doldurulacaktır.

6- Toptancı hal kuruluş komisyonunun yapacağı incelemenin kapsamı nedir?

Bu komisyon imar planlarında toptancı hal yeri olarak belirlenen veya belirlenecek alanın uygunluğunu, malların arz ve talep derinliğinin bulunması, üretici ve tüketicinin korunması, toptancı hali sayısı ve bunların birbirlerine yakınlığı, üretici yoğunluğu, tüketici piyasasının büyüklüğü ile çevreye, altyapıya ve trafiğe getirilecek yük çerçevesinde incelemeye tabi tutacaktır.

Ayrıca, toptancı halin coğrafi konumunun ve ulaşım imkânlarının uygunluğunu, yerleşim alanının giriş veya çıkışındaki bir ana karayolu veya suyolu yakınında ya da demiryolu güzergâhında bulunup bulunmadığını, mesken ve işyerleri ile gıda güvenilirliği bakımından risk oluşturan tesis ve benzeri yerlere uzaklığını, kuru, iyi drene edilmiş ve su baskınlarına maruz kalmayacak yapıda olup olmadığını ve ilgili mevzuata göre toptancı hali kurulmasına engel bir durumunun bulunup bulunmadığını da inceleyecektir.

7- Toptancı hal projesi ne zaman ve ne şekilde hazırlanır?

Toptancı hal projesi, toptancı hali kuruluş komisyonu raporu üzerine alınan belediye meclisi kararını takiben bir yıl içinde, toptancı halinde bulunması gereken hizmet tesislerini içerecek şekilde ilgili belediye veya özel hal kurma izni verilen kişilerce hazırlanacak ve belediye encümenince onaylanacaktır.

Toptancı hal projesinin hazırlanmasında; toplam iş yeri sayısının en az yüzde yirmisinin üretici örgütlerine ayrılması ve zorunlu hizmet tesislerinin amaçlarına uygun olarak kullanılmasına imkân sağlayacak şekilde yerleştirilmesi hususuna dikkat edilecektir.

Toptancı hal projesi, halde faaliyet gösterenlerin hakları göz önünde bulundurulmak üzere ihtiyaca göre belediye encümeni kararıyla değiştirilebilecektir.

8- Özel toptancı hal kurucularında aranılacak şartlar nelerdir?

Özel toptancı hallerinin tüzel kişilerce kurulması esastır. Tüzel kişi kurucuların;

- Anonim şirket veya kooperatif şeklinde kurulması,

- Ödenmiş sermayesinin küçük ve orta toptancı halleri için en az beş yüz bin, büyük toptancı halleri için ise en az bir milyon Türk Lirası olması,

- Ana sözleşmesinin 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun (Kanun) ve Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) hükümlerine uygun olması ve bu sözleşmenin amaç bölümünde toptancı hal kurmak ve işletmek ibaresine yer verilmesi,

- Yönetim kurulu üyelerinin 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmaması ve bu kişiler ile şirketin mali ve ticari itibar bakımından engel bir durumunun bulunmaması,

- En az iki yüz elli bin Türk Lirası tutarında teminat vermesi,

- Vergi mükellefi olması,

- İlgili mevzuatla aranılan diğer şartlara sahip olması gerekmektedir.

Gerçek kişi kurucuların ise;

- En az iki yüz elli bin Türk Lirası tutarında teminat vermesi,

- Vergi mükellefi olması,

- İlgili mevzuatla aranılan diğer şartlara sahip olması.

- Fiil ehliyetine sahip olması,

- Mali ve ticari itibar bakımından engel bir durumunun bulunmaması,

- 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmaması gerekmektedir.

9- Hal Kayıt Sistemi nedir?

Hal Kayıt Sistemi; 5957 sayılı “Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”un 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına istinaden kurulmuştur. Sistem 15/02/2012 tarihinde resmi olarak kullanıma açılmıştır.

Hal Kayıt Sistemi ile;

Halde veya hale bildirilerek işlem gören malların cinsine, miktarına, fiyatına, alıcı ve satıcısına ilişkin bilgiler ve Bakanlıkça gerekli görülecek diğer hususların elektronik ortamda tutulması ve elektronik ortamda tutulan bu bilgilerin izlenmesi ve duyurulması, meslek mensuplarının kayıt altına alınması, bunlara yönelik veri tabanının oluşturulması ve toptancı halleri arasında ortak bilgi paylaşımının ve iletişimin sağlanması amaçlanmaktadır.

Sistem, www.hal.gov.tr web adresi üzerinden çalışmaktadır.

10- Bildirim nedir?

Bildirim; bildirim miktarı veya üzerindeki malların üretildiği yerden veya girdiği gümrük kapısının bulunduğu yerden her ne sebeple olursa olsun sevkinden önce bildirimciler tarafından Hal Kayıt Sistemine yapılan beyan işlemidir.

11- Bildirim işlemi nasıl ve kim tarafından yapılacaktır?

Bildirim işlemi;

- Toptancı haline doğrudan başvurularak yapılacak bildirimlerde, bildirimcinin veya yetkilendirdiği kişinin beyanına göre toptancı halinde görevli personelce,

- Sistem internet sayfası üzerinden çevrimiçi yapılacak bildirimlerde, doğrudan bildirimcilerce,

- Çağrı merkezi üzerinden telefonla yapılacak bildirimlerde ise, bildirimcinin beyanına göre çağrı merkezinde görevli personelce,

sistem üzerinden yapılacaktır.

12- Sisteme giriş nasıl yapılacaktır?

Sisteme ilk giriş, bildirimci olarak sisteme kaydolan kişilere hal ya da il müdürlüğü tarafından verilen kullanıcı adı ve şifresi ile yapılacak (güvenlik kodunun da yazılması gerekmektedir), sisteme giriş yapan bildirimci şifresini değiştirecek ve daha sonraki girişlerinde kendi oluşturduğu şifresini kullanacaktır.

13- Bildirim iptal işlemleri nereden ve nasıl yapılır?

Sistem üzerinden yapılan bildirimlerin iptal işlemleri hal müdürlüklerince veya il müdürlüklerince yapılmaktadır. Yanlış yapılan bildirimlerin iptal işlemleri için toptancı halinde faaliyet gösterenlerin ilgili toptancı hal yönetimine, hal dışında faaliyet gösterenlerin ise Bakanlığımız ticaret il müdürlüklerine bir dilekçe ile müracaat etmeleri gerekmektedir.

14- Sistem üzerinden bildirim yapılamadığı durumlarda ne tür bir işlem yapılacaktır?

Sistemden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bildirim işleminin sistem üzerinden yapılamadığı durumlarda, bildirim işlemi bildirimci veya yetkilendirdiği kişi tarafından Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmeliğin 5 nolu ekinde yer alan belgenin doldurulması ve ilgili toptancı haline onaylatılması suretiyle gerçekleştirilebilecektir. Onay işleminden önce bildirimcinin veya yetkilendirdiği kişinin kimlik bilgilerine ilişkin gerekli sorgulamalar yapılacaktır. Onaylanan belgenin bir nüshası bildirimciye verilecek ve diğer nüshası sisteme işlenmek üzere ilgili toptancı halince muhafaza edilecektir. Bu belge, malın künyesi olarak kullanılabilecektir.

15- Bildirimciler kimlerdir?

Bildirimciler, organik ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen sertifikalı ürünler dâhil bildirim miktarı veya üzerindeki sebze ve meyvelerin her ne şekilde olursa olsun alımı, satımı ve devrini yapan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kişiler;

- Sınaî üretimde kullanmak üzere mal satın alan sanayiciler,

- İhraç etmek üzere mal satın alan ihracatçılar,

- İlgili mevzuatı çerçevesinde mal ithal eden ithalatçılar,

- Üretici örgütleri,

- Komisyoncular,

- Tüccarlar,

- Üreticiden temin ettiği malları, tüketiciye satan market, manav, pazarcı ve diğer perakendeciler,

- Üreticiden temin ettiği malları münhasıran kendi tüketiminde kullanan lokanta, otel, yemekhane, hastane ve yurt gibi kuruluşlardır.

16- Hal Kayıt Sistemine kimler kayıt olacaktır?

Bildirimciler, sisteme kaydolmak zorundadır.

Malların depolandığı, işlendiği veya sevk edildiği depo, şube, tesis veya dağıtım merkezleri de sisteme kaydolacaktır.

Kendilerince üretilen henüz satışa konu olmamış malları depolama amacıyla sevk eden ya da toptancı halinde işyeri bulunan üreticiler de sisteme kaydolacaktır.

17- Sebze ve meyve alım satımı ile uğraşmayan, sadece sebze ve meyvenin depolanması ve muhafazası faaliyeti ile iştigal eden depo sahipleri de sisteme kayıt olacak mı?

Henüz satışa konu olmayan ve depolarda muhafaza edilmek üzere gönderilen ya da buralarda muhafaza edilen mallar da bildirime tabi olduğundan ve malların, depolarda muhafaza edilebilmesi ya da şube, tesis veya dağıtım merkezi aracılığıyla sevk edilebilmesi, bunların önceden sisteme kaydedilmesi ile mümkün olabileceğinden depo, şube, tesis veya dağıtım merkezlerinin de sisteme kaydı gerekmektedir.

18-Künye nedir?

Künye, bildirim yapıldıktan sonra sistem tarafından oluşturulan ve malın üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici/işletmeye ait olduğunu ve varsa sertifika bilgilerini içeren belgedir. Künye, ilgililer tarafından sistem üzerinden belge veya Bakanlıkça zorunlu kılınması halinde barkodlu etiket olarak bastırılabilmektedir.

19-Künye nerede bulundurulacaktır?

Toptan veya perakende mal satışında, malların üzerinde veya kap ya da ambalajlarının herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir yerinde künyenin bulundurulması zorunludur. Kap veya ambalajlarından çıkarılarak satışa sunulan mallara ilişkin künyelerin, herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir şekilde satış alanının uygun bir yerinde bulundurulması gerekmektedir.

20- Hal rüsumu nedir?

Hal rüsumu, malları satın alanlarca toptan satış bedeli üzerinden toptancı hali bulunan belediye veya işletmelere ödenen meblağdır. İlgili mevzuatı çerçevesinde ithal edilen mallar ile fatura veya müstahsil makbuzu ile üreticilerden satın alınan mallardan; toptancı halinde satılanlardan yüzde bir, toptancı hali dışında satılanlardan yüzde iki oranında hal rüsumu alınır.

Hal rüsumu, bildirim işleminin tamamlanmasıyla tahakkuk eder.

21- Hangi alım satım işlemlerinden hal rüsumu alınmaz?

Bildirimde bulunmak kaydıyla;

- Sınaî üretimde kullanılmak üzere satın alınan mallardan,

- İhraç edilmek üzere satın alınan mallardan,

- 1/12/2004 tarihli ve 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu kapsamında organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilen ham, yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı ürünlerden,

- İyi tarım uygulamaları kapsamında sertifikalandırılan ürünlerden,

- Üreticilerce perakende olarak doğrudan tüketicilere satılan mallardan,

- Üretici örgütlerince toptancı hali içinde ve dışında satılan mallardan hal rüsumu alınmaz.

Sınaî üretimde kullanılmak veya ihraç edilmek üzere bildirimde bulunulan ancak sınaî üretimde kullanılmayan ya da ihraç edilmeyen malların iç piyasada satışa sunulan kısmından hal rüsumu alınır.

Gıda güvenilirliği ve kalitesi analizleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yetkilendirilmiş kamu laboratuarlarında veya özel laboratuarlarda yapıldığı belgelenen mallar üzerinden alınacak hal rüsumu, yarısı oranında alınır.